Berelioza i inne choroby od kleszczy, testy na wykrywalność boreliozy

Borelioza jest tak naprawdę tylko jedną z chorób przenoszonych przez kleszcze. Te małe pasożyty zwykle zakażają całą gamą różnych mikroorganizmów na raz. Osoby zakażone wyłącznie krętkiem z rodzaju Borrelia należą niestety do rzadkości. Większość chorych otrzymuje od kleszcza pakiet bakterii, które wywołują równie trudne do wyleczenia (czasem jeszcze trudniejsze) choroby, jak Borelioza. Poniżej opiszę podstawowe choroby gratisowe – koinfekcje, którymi może zarazić nas ten kilku-milimetrowy pajęczak.

Kleszcz choroby

Bartonella (BLO)

Bakterią zakaża ok. 40% kleszczy, czyli dosyć sporo. Bartonella, w skrócie BLO (Bartonella Like Organism) różni się objawami od typowej Bartonellozy (choroby kociego pazura) i jest wrażliwa na inne leki.

Koinfekcja BLO daje objawy ze strony centralnego układu nerwowego – spotęgowane symptomy przewlekłej Boreliozy, jak zwiększona drażliwość, roztrzęsienie, bezsenność, lęki, niedobory poznawcze, zaburzenia układu czuciowego, gorączka, a w skrajnych przypadkach – padaczki. Inne objawy Bartonelli, to nieżyt żołądka, ból brzucha, poranne bóle podeszw stóp, bolesne guzki wzdłuż kończyn, bóle węzłów chłonnych, czerwone lub sine podłużne wysypki, palenie i ból skóry.

Bartonella jest wrażliwa na inne leki niż borrelia. Skuteczna w leczeniu BLO okazuje się lewofloksacyna (antybiotyk dostępny w Niemczech pod nazwą Tavanic) w dawce najczęściej 500mg dziennie przez co najmniej 1 miesiąc. W przypadku chronicznej choroby z reguły kuracja trwa 3 miesiące, ale w wielu przypadkach znacznie dłużej.

Babeszjoza

Chorobę wywołują pierwotniaki z rodzaju Babesia, a więc wymaga odrębnego leczenia lekami, które nieskuteczne są w przypadku Boreliozy. Kleszczy zakażonych Babeszjozą jest ok. 8-20%, a na człowieka mogą przenosić ponad 30 gatunków choroby.

Babeszjoza może objawiać się łagodnie lub przechodzić w stany zagrażające życiu chorego. W pierwszym etapie zakażeni skarżą się na wysoką gorączkę i dreszcze. Później zakażeni Babeszjozą zgłaszają: nocne poty, niemożność wykonania pełnego oddechu, okazjonalny kaszel. migrenowe bóle głowy, uczucie braku równowagi oraz zmęczenie.

Zakażenie u chorych tylko na samą Babeszjozę może przejść nawet samoistnie, bez żadnej kuracji. Jednak gdy Babeszjoza występuje wspólnie z Boreliozą, jej leczenie jest o wiele trudniejsze.

Zaleca się leczenie Babeszjozy lekami: Atovaguone, Azytromycyna i artemisinin (produkt ziołowy). Czas leczenia zależy od stopnia zakażenia i wynosi od trzech tygodni w przypadku wczesnych zakażeń do co najmniej czterech miesięcy w przypadku zakażenia chronicznego. Niestety bardzo często zdarzają się nawroty choroby, nawet po kilku latach od „wyleczenia”.

Erlichioza

Erlichioza jest chorobą odkleszczową wywołaną przez riketsje – bakterie z rodziny Rickettsiales. Występuje u ok. 10-50% kleszczy.

Erlichiozę można rozpoznać przede wszystkim po leukopenii, czyli obniżeniu liczby leukocytów we krwi obwodowej. We wczesnej infekcji można zaobserwować zmniejszenie płytek krwi i podwyższone enzymy wątrobowe. Do pozostałych objawów Erlichiozy należą bóle głowy, bóle mięśni oraz chroniczne zmęczenie, które jednak trudno odróżnić od objawów samej Boreliozy.

Leczenie Erlichiozy polega na podawaniu choremu doksycykliny po 200 mg dziennie przez dwa do czterech tygodni. W zależności od zaawansowania choroby stosuje się wyższe dawki w wydłużonym okresie oraz leczenie dożylne.

Boreliozę diagnozuje się przede wszystkim na podstawie wywiadu lekarskiego i objawów klinicznych. W przypadku jeśli nie pojawił się rumień (lub został przeoczony), a pojawiają się objawy wskazujące na boreliozę oraz inne schorzenia zostały wykluczone zaleca się wykonać badania laboratoryjne. Oczywiście dostępne na rynku testy na boreliozę pozostawiają wiele do życzenia, gdyż negatywne wyniki wcale nie wykluczają zakażenia… Przyjrzyjmy się jednak dostępnym badaniom.

Test ELISA

Większość lekarzy zakaźnych i internistów standardowo zaleca pacjentom wykonanie testu ELISA, na którego szczerze powiedziawszy szkoda złamanego grosza (pomimo, że jest to najtańszy test na boreliozę). Ta sama krew w różnych laboratoriach wykaże całą gamę wyników, które nie dają nam żadnej pewności, co do zakażenia. Jego wiarygodność pozostaje na poziomie 40-50%

Metoda badania polega na identyfikacji specyficznych przeciwciał klasy IgG lub IgM w materiale badawczym (surowica). Przeciwciała te powstają w wyniku odpowiedzi immunologicznej organizmu na zakażenie bakterią. Pierwsza linia odpowiedzi układu immunologicznego to przeciwciała IgM, które utrzymują się zazwyczaj kilka tygodni po ukąszeniu zakażonego kleszcza. Przeciwciała IgM ulegają wzrostowi po kilku tygodniach i utrzymują się przez kilka miesięcy, a nawet lat.

Test Elisa ma jednak dużo wad:

  • daje fałszywie pozytywne wyniki przez reakcje krzyżowe,
  • wysokie miano przeciwciał nie oznacza zakażenia (wysokie IgG może utrzymywać się we krwi przez wiele miesięcy),
  • rodzaj użytego testu oraz pochodzenie i rodzaj antygenów bakterii mają wpływ na wynik testu.

Zalety:

  • niska cena (ok. 100 zł w obu klasach).

Test Western Blot

Western Blot jest o wiele lepszym testem, jednak w obu klasach (IgM i IgG)  kosztuje niemal 2 razy więcej niż test Elisa. Wiarygodnośc testu szacuje się na 70 – 95%.

Western Blot to test polegający na wykryciu antygenów bakterii krążących w krwioobiegu. Białka znajdujące się we krwi poddaje się rozdziałowi w żeli i za pomocą specyficznych przeciwciał przeciwko poszczególnym antygenom bakterii identyfikuje się białka Borrelii. Wynik pozytywny podaje się wówczas, gdy zlokalizuje się dwa specyficzne prążki dodatnie. Jako wynik wątpliwy – jeden prążek dodatni, ale gdy objawy wskazują na boreliozę, interpretuje się wynik pozytywnie. Prążek 41 uważa się za mniej specyficzny i jeżeli tylko on jest obecny, to wynik badania określa się negatywnym.

Antygeny krętka Boreliozy wykrywane w teście Western Blot:

  • VIsE (Variable major protein-like sequence, expressed)
  • Membrane-vesical protein, p 83
  • Flagellin, p 41
  • BmpA, p 39
  • p 30
  • OspC, p 25
  • p 21
  • p 19
  • p 17

Zalety:

  • wynik pozytywny jest bezpośrednim dowodem obecności bakterii.

Wady:

  • wysoki koszt analizy,
  • reakcje krzyżowe.

PCR i rt PCR

PCR i rt PCR (PCR Real Time) to testy wykrywające obecność bakterii, a właściwie jej DNA we krwi, moczu, płynie stawowym (szansa na dodatni wynik jest największa) i płynie mózgowo-rdzeniowym. PCR polega na wybiórczym powieleniu fragmentu DNA bakterii i charakteryzuje się wysoką czułością. Za dokładniejszą uznaje się metodę badania rt PCR, która umożliwia wykrycie pojedynczych komórek bakterii we krwi, dzięki zastosowaniu w reakcji amplifikacji sond fluorescencyjnych.

PCR jest jednak metodą jakościową, a nie ilościową. Na jego podstawie można zatem określić obecność bakterii we krwi, nie można jednak określić jaki jest poziom infekcji. Wyniku pozytywnego się nie kwestionuje. Jeśli jednak wynik wyszedł ujemny, wcale nie musi to oznaczać braku infekcji i zaleca się powtórzenie badania.

Badania PCR na boreliozę wykonuje tylko kilka laboratoriów w Polsce. Największą popularnością cieszy się Centrum Badań DNA w Poznaniu, do którego można przesłać materiał badawczy kurierem. CBDNA w Poznaniu wykonuje PCR i PCR Real Time oraz specjalizuje się w wykonywaniu zestawów (paneli) na choroby odkleszczowe.

Zalety:

  • niska cena (porównywalnie z Western Blot),
  • wysoka czułość.

Wady:

  • trudna dostępność.

Test LTT

Inaczej test transformacji blastycznej limfocytów. LTT polega na badaniu odpowiedzi limfocytów na antygeny krętkowe in vitro (w warunkach hodowli). Jeżeli pobrany od pacjenta limfocyt miał wcześniej kontakt z krętkiem lub jego antygenami, w trakcie badania wbudowuje w swoje struktury znacznik izotopowy, co prowadzi do uzyskania pozytywnego wyniku.

Przed wykonaniem badania LTT nie należy zażywać antybiotyków przez okres min. 6 tygodni.

Zalety:

  • bardzo czuły,
  • sprawdza się u chorych seronegatywnych (u których nie udaje się wykryć przeciwciał przeciwkrętkowych w surowicy),
  • może być wykorzystany do monitorowania efektów leczenia.

Wady:

  • cena (ok. 450 zł).

Test LUAT

Test LUAT umożliwia wykrycie antygenów białkowych krętków boreliozy wydalanych z moczem. Test LUAT może być przeprowadzony podczas próbnej antybiotykoterapii (prowokacji antybiotykowej) lub w trakcie planowego leczenia boreliozy antybiotykami bakteriobójczymi (np. pochodnymi penicyliny lub cefalosporyn) oraz lekami powodującymi rozpad „cyst” bakteryjnych (tinidazol/metronidazol).

Mocz do badania LUAT pobierany jest zazwyczaj w 2, 4 i 6 dniu prowokacji (pierwsza, poranna próbka moczu) lub jeśli badanie jest przeprowadzane jako kontrola pod koniec leczenia – w dowolnym momencie antybiotykoterapii.

Zalety:

  • może być stosowany, jako kontrola skuteczności leczenia,
  • polecany osobom z defektem immunologicznym lub przyjmującym sterydy.

Wady:

  • nie polecany jako pierwszy do diagnostyki, gdyż wymaga przeprowadzenia prowokacji antybiotykowej.

Testy na boreliozę

Stowarzyszenie Chorych na Boreliozę jest gościem na naszym forum. Zapisz się, przekaż jej 1% swojego podatku. Ta organizacja reprezentuje również Ciebie!

Borelioza – artykuły o boreliozie

Siostrzane amerykańskie forum Lymenet w języku angielskim; ponad 15000 użytkowników
Lymenet dla reszty świata w języku angielskim
Inne godne uwagi zagraniczne fora i internetowe strony na temat boreliozy

Uwagi diagnostyczne i zalecenia odnośnie leczenia choroby z Lyme i innych chorób przenoszonych przez kleszcze, Dr Joseph J. Burrascano w tłumaczeniu dr n. med. Marka Kozaka

Materiały dla lekarzy -wybór anglojęzycznych opublikowanych prac naukowych i opracowań na temat leczenia boreliozy oraz kilka tłumaczeń ze strony Stowarzyszenia Chorych na Boreliozę.
konsylium24 – forum zamknięte, wyłącznie dla lekarzy!